مهلت پیش‌ثبت‌نام نامزدهای انتخابات مجلس دوازدهم درحالی دیروز به پایان رسید که مجموعه اخبار و موضع‌گیری‌های منتشرشده در رسانه‌ها و محافل سیاسی، نشان از استقبال نکردن اصلاح‌طلبان و نیز بسیاری از چهره‌های شاخص دولت روحانی حکایت دارد. در میان شخصیت‌های سیاسی درجه اول، شاید تنها از علی مطهری و مسعود پزشکیان (نواب‌رئیس مجلس دهم) و محمدباقر نوبخت و علیرضا محجوب (دبیران کل حزب اعتدال و توسعه و خانه کارگر) بتوان نام برد که نسبت به پیش‌ثبت‌نام در انتخابات اقدام کرده‌اند. از سوی دیگر، درحالی‌که گفته می‌شد احزاب کارگزاران سازندگی، اعتدال و توسعه و خانه کارگر اعضای خود را تشویق به نامزدی کرده‌اند؛ اما به جز محجوب و نوبخت خبری از نامزدی چهره‌های شاخص آنها نشد. سیدحسین مرعشی و محسن‌هاشمی (دبیرکل و رئیس شورای مرکزی کارگزاران)، محمود واعظی (عضو ارشد حزب اعتدال و توسعه) و علی ربیعی و سهیلا جلودارزاده (از چهره‌های اصلی خانه کارگر) از جمله این شخصیت‌ها بودند که روز گذشته به دنبال انتشار اخباری مبنی بر پیش‌ثبت‌نام انتخابات، این موضوع را تکذیب کردند. علاوه بر این، ظهر دیروز خبرگزاری فارس با انتشار خبری مدعی شد که بسیاری از چهره‌های اصلاح‌طلب و اعتدالگرا در انتخابات ثبت‌نام کرده‌اند؛ اما بلافاصله پس از انتشار خبر، موجی از تکذیب‌ها در سایت‌ها و کانال‌های خبری راه افتاد و تقریباً همه افرادی که نام‌شان در این خبر آمده بود، نامزدی خود را رد کردند. مجید انصاری، الیاس حضرتی، محمدرضا عارف، مصطفی کواکبیان، محمدجواد آذری‌جهرمی، طیبه سیاوشی و محمدعلی وکیلی، از جمله چهره‌هایی بودند که گزارش خبرگزاری فارس را به‌سرعت تکذیب کردند.
اعلام مواضع انتخاباتی کارگزاران
خودداری اغلب اصلاح‌طلبان از نامزدی انتخابات درحالی‌بود که سیدحسین مرعشی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ایران، یکشنبه‌شب در برنامه تلویزیونی «جهان‌آرا» در شبکه افق به تبیین مواضع انتخاباتی این حزب پرداخت. مرعشی با اشاره به انتخابات سال جاری گفت: «در بحث انتخابات کاهش مشارکت یک فرآیند است و بالاخره مردم وقتی دست به انتخاب می‌زنند انتظار دارند که پاسخ مناسبی نسبت به رأی‌ای که داده‌اند، دریافت کنند؛ اما در سال‌های اخیر مردم با آرای‌شان پاسخ مناسبی از حضورشان در انتخابات دریافت نکردند». مرعشی در ادامه گفت: «اتفاقی که در انتخابات می‌افتد، بعضی از محدودیت‌هایی است که شورای نگهبان ایجاد می‌کند و ما در بعضی انتخابات‌ها با نیروهای رده دوم و سوم خود وارد فضای انتخابات می‌شویم». دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی افزود: «سیاست یک پدیده پویاست و مردم با یک امیدی به یک لیستی رای دادند و در انتخابات ۹۶ چهار میلیون به آرای آقای روحانی افزوده شد، اما نتیجه مناسبی دریافت نکردند». مرعشی تصریح کرد: «یک واقعیت بسیار تلخ در ایران وجود دارد و آن هم این است که منتخب مردم بعد از انتخاب غیر از سه چهار ماه اول که پرشور جلو می‌رفت، یک مرتبه بی‌انگیزه می‌شد و آقای روحانی دقیقاً این‌گونه بود مسیر حرکتی و عملکردش». وی در ادامه گفت: «اکثر مردم فکر می‌کنند حزب یعنی نهادی که بیاید لیست انتخاباتی بدهد در صورتی که حزب اساس‌اش این است که باید برنامه‌ها و سیاست‌های درست را مطالبه کند». دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی افزود: «از نظر بنده محرز نیست آیا جمهوری اسلامی تک‌حزبی است یا چندحزبی است؟ به‌عنوان مثال بنده به احدی از افراد تشکیلاتم نمی‌توانم بگویم در انتخابات شرکت کنند». وی خاطرنشان کرد: «تحولات سیاسی در آن سال‌ها طوری جلو رفت که بعد از انتخاب دهم مجلس و دوره دوم ریاست‌جمهوری آقای روحانی مردم از کارکرد این دو نهاد راضی نشدند و این دو نهاد نتوانستند به‌خوبی به خواسته‌های مردم عمل کنند». مرعشی افزود: «زمانی «تکرار می‌کنم» آقای خاتمی اثرگذار است که مردم پای کار باشند، چون انتخاب‌های قبلی به نتیجه درستی نرسیده است، دیگر این‌گونه صحبت‌ها تاثیری ندارد». وی افزود: «من شخصاً فکر می‌کنم برای ایران زمان یک نحله فکری جدید سیاسی فرا رسیده با ویژگی اینکه با مشکلات مردم بتواند صادقانه رفتار کند».
اعلام مواضع انتخاباتی اتحادملت
آذر منصوری، دبیرکل حزب اتحاد ملت، در دومین نشست فصلی رؤسای شعب استانی این حزب با تشریح فضای سیاسی و اجتماعی کشور و ارزیابی تحلیل‌های گروه‌های سیاسی از وضعیت حاکم بر کشور در آستانه برگزاری انتخابات دوره دوازدهم مجلس عنوان داشت: «حفظ، تقویت و احیاء سرمایه اجتماعی باید در دستور کار حزب اتحاد و جریان اصلاح‌طلب باشد. ما در سال‌های گذشته هوشیاری کافی برای حفظ و حراست از سرمایه‌اجتماعی را نداشته‌ایم و میان ما و جامعه فاصله افتاده است. اصلاح‌طلبان باید فاصله خود با جامعه را کم کنند. این ضرورتی است که نه‌فقط ما بلکه کلیت حکومت و نظام باید دغدغه آن را داشته باشد و از رویکردهای سرمایه‌سوز که به قهر و شکاف هر چه بیشتر جامعه و حکومت می‌انجامد، پرهیز کند.» آذر منصوری گفت:«متأسفانه نه‌تنها شاهد اقدامی در جهت احیای سرمایه اجتماعی و پر کردن این شکاف‌ها نیستیم بلکه مسیرهایی کاملاً معکوس در حال طی شدن است وگرنه تصویب و اجرای قانون جدید و پرمسئله انتخابات و در دستور کار قرار گرفتن لایحه حجاب در کمیسیون اصل ۸۵ قرار گرفتن که نشان از عجله داشتن و مخفی‌کاری طراحان این لایحه دارد، در آستانه سالگرد اعتراضات و انتخابات مجلس از چه تدبیر و عقلانیتی ناشی می‌شود؟ آیا این سیاست‌ها و رویکردها نویددهنده زمینه‌سازی حکومت برای مشارکت حداکثری است؟ آیا تصور سیاست‌گذاران و حکمرانان بر آن است که این سیاست‌های انقباضی منجر به افزایش رضایت‌مندی مردم می‌شود؟ آیا تنگ گرفتن اقتصادی بر مردم کافی نیست که این حجم از سیاست‌های تنگ‌نظرانه و انقباضی بر ابعاد مختلف حیات اجتماعی و سیاسی جامعه اعمال می‌شود؟ ما برپایی هر چیزی شبیه گشت ارشاد و تشدید دوقطبی در جامعه با مداخله در سبک زندگی مردم را، دو سیاست شکست‌خورده حاکمیت می‌دانیم. به راستی تعریف حاکمیت از مردم چیست؟» دبیرکل حزب اتحاد ملت ضمن تشریح مواضع و رویکرد کلان این حزب به مسئله انتخابات آتی عنوان داشت:«با تصویب و اجرای پرشتاب قانون پرمسئله انتخابات و زمان‌بندی اجرای این قانون تقریباً روشن است که در انتخابات شاهد هیچ اتفاق خاصی نخواهیم بود و همان یکدستی در سال ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰ در انتخابات آتی نیز ادامه خواهد داشت و حاکمیت با اقلیت محض، بدون شنیدن صدای اکثریت به یکسان‌سازی ادامه خواهد داد و این شواهد نشان می‌دهد تداوم خالص‌سازی رویه حکومت خواهد بود. اگر تفاوتی نیز باشد در پیچیده‌تر شدن شیوه برگزاری و نظارت بر انتخابات است.»
گفتار سیاستمدار
خاتمی: باید روزنه‌ای وجود داشته باشد
مهلت پیش ثبت نام انتخابات در حالی به پایان رسید که سیدمحمد خاتمی روز گذشته در جمع اعضای هیئت‌رئیسه جبهه اصلاحات به تشریح مواضع اصلاح‌طلبان درباره انتخابات پرداخت و صریحاً خطاب به جریان حاکم گفت: «وقتی که می‌گویید در انتخابات شرکت کنید ما می‌گوییم شما آنها را که نمی‌پسندید بیرون کرده و از حق شهروندی محروم کرده‌اید و راه‌ها را بر روی آنها بسته‌اید». رئیس دولت اصلاحات افزود: «اصلاح‌طلبان و بسیاری از مردم حق دارند و می‌خواهند در انتخابات شرکت کنند اما باید روزنه‌ای وجود داشته باشد که بتوان شرکت کرد. البته اینکه اصلاح‌طلبان بخواهند در انتخابات شرکت کنند یا نه، بستگی به تصمیم جبهه اصلاحات دارد؛ اما بالاخره حکومت باید راه‌ها را باز کند، حتی راه‌های حداقلی و نمی‌شود همه راه‌ها را بست و باز هم انتظار شرکت گسترده داشت».
خاتمی با بیان اینکه «من بارها دیدگاه خودم را از منظر اصلاح‌طلبی یادآور شده‌ام و حتی در مقدمه بیانیه ١٥ ماده‌ای بیان کرده‌ام این روند و روال حکمرانی که وجود دارد، نه به نفع مردم است و نه در درازمدت قابل دوام»، افزود: «از سوی دیگر ما نمی‌خواهیم نظام از پا درآید؛ زیرا همانطور که گفتم براندازی را نه ممکن می‌دانم و نه مطلوب و حتی معتقدیم بسیاری از کسانی که ادعای براندازی دارند، موفق نمی‌شوند و اگر هم موفق شوند از جمله با کمک نیروهای خارجی خواهد بود که در این صورت ایران ما دچار هرج و مرج و خسارت‌های فراوان‌تری خواهد شد و نیز رنج و مصیبتی بر مردم که خواسته اصلی آنها زندگی کردن است، وارد می‌شود که به مراتب بیشتر از حال و گذشته خواهد بود و ایران عزیز بیش از پیش آسیب خواهد دید». رئیس دولت اصلاحات با تأکید مجدد بر اینکه «ما هم با براندازی مخالفیم و هم با نحوه حکمرانی که وجود دارد»، گفت: «خوداصلاحی» شاید کم‌هزینه‌ترین و بهترین راه باشد. البته به شرطی که حاکمیت نظرات خیرخواهانه دیگران را تحمل کند و دست به اصلاح خود چه در ساختار، چه رویکرد و چه رفتار بزند. ولی به نظر می‌رسد مسئولان این پیشنهاد خوداصلاحی را هم یک نوع انحراف می‌دانند و با آن نیز برخورد می‌کنند و با شیوه و روشی که ما گفتیم نظام اصلاح شود و بماند و به هم نخورد، موافق نیستند. درحالی‌که اگر خوداصلاحی صورت نگیرد، به این معناست که حکومت در میان‌مدت به سمت «خودبراندازی» پیش خواهد رفت. چراکه این روال حکمرانی، روالی نیست که بتواند تداوم داشته باشد».
جبهه بودن به معنی اختلاف نداشتن نیست
خاتمی در ادامه به چرایی شکل‌گیری جبهه اصلاحات پرداخت و گفت: «یکی از مشکلات اساسی این است که در کشورهایی مثل ما و با این نحوه حکمرانی چیزی به‌عنوان حزب، سندیکا و صنف به صورت نهادینه جا نیفتاده و به رسمیت شناخته نمی‌شود. اگر ما حزب و صنف به معنای واقعی داشتیم، دیگری نیازی به جبهه نبود. سابقه احزاب شاهد این ماجراست؛ آنها یا قدرت ساخته‌اند و ابزاری در دست قدرت و یا متکی به بیگانه در خارج از کشور و اگر هم استقلال داشته‌اند خیلی زود از صحنه خارج شده یا از کار افتاده‌اند. درحالی‌که احزاب باید قدرت‌ساز باشند و نه قدرت‌ساخته!» وی افزود: «ما حزب به این صورت که در نظام‌های مردم‌سالار هست نداریم و چند حزب هم بودند که نتوانستند پا بگیرند چراکه یا مردم به آنها اعتنایی نکردند و خود به خود از بین رفتند و یا حکومت اجازه رشد به آنها نداد. بنابراین به گروه‌هایی با سلایق مختلف اصلاح‌طلبی که عنوان حزب و یا تشکیلات را دارند، گفته شد بیاییم این پراکندگی را سامان دهیم و گروه‌هایی که به هم نزدیکترند، به‌طور موقت جبهه تشکیل دهند». خاتمی با بیان اینکه «جبهه به این معنا نیست که در آن اختلاف وجود ندارد»، گفت: «همانطور که میان دو حزب و یک جناح هم اختلاف وجود دارد، در جبهه هم اختلاف هست. جبهه‌ای که در درونش اختلاف نباشد، معنا ندارد. اما مهم این است که با تدبیر و عقلانیت کاری کنیم که اختلاف حل شود و به نزاع تبدیل نگردد. البته این کار مهمی است که مدیریت و هیئت‌رئیسه جبهه باید انجام دهند و ضمن رعایت بی‌طرفی نسبت به همه افراد و گروه‌ها، اهداف و وجوه مشترک میان آنها را پیدا کرده و به حفظ انسجام و وحدت کمک کنند. البته ضمن آنکه اختلافات در جبهه را باید به رسمیت شناخت اما یک چارچوب و اصولی هم باید تعریف شود تا براساس آن چارچوب هر نوع فعالیتی انجام گیرد، به‌خصوص در تصمیمات خاص! به این معنا که بحث و صحبت شود و نظرات مختلف با هم برخورد کند و به یک جمع‌بندی برسد. سپس وقتی جبهه با روشی دموکراتیک به یک جمع‌بندی با رأی اکثریت رسید، نتیجه آن باید عملی شود. اگر کسی در جبهه برخلاف اصول و معیارها و آن چارچوب عمل کرد، قابل‌قبول نیست». خاتمی گفت: «وقتی می‌گویند انسجام، به این معنا نیست که همه تابع یک نظر باشند. اما اگر چارچوبی پذیرفته‌ایم، انسجام و منطق حکم می‌کند در عمل نظر اکثریت مبنا قرار گیرد و باید انجام شود، نه اینکه اگر نظرات افرادی، رأی اکثریت را نیاورد، بگویند ما می‌رویم و نظر خودمان را انجام می‌دهیم، اینکه صحیح نیست و نمی‌شود فردی بگوید چون این نظر جبهه را قبول ندارم پس خلاف آن را انجام می‌دهم، این غیرمنطقی است».
تجلیل از بهزاد نبوی و حمایت از آذر منصوری
درحالی‌که طی روزهای گذشته تحلیل‌ها و روایت‌هایی در برخی رسانه‌ها درباره تحولات اخیر جبهه اصلاحات منتشر شده بود، خاتمی بخشی از سخنان خود را به این موضوع اختصاص داد. رئیس دولت اصلاحات ضمن «انسجام‌بخش» خواندن مدیریت بهزاد نبوی در جبهه اصلاحات طی دوره قبل گفت: «جا دارد در همین‌جا از آقای نبوی تجلیل کنم، با اینکه ایشان انسانی صاحب‌نظر و تحلیل در سیاست هستند و سوابق مبارزاتی چه پیش از انقلاب و چه بعد از انقلاب دارند، همواره به‌عنوان یک انسان فداکار، پیگیر مسائل تشکیلاتی هستند و توانستند نسبت به اختلاف‌های درون جبهه بی‌طرفانه و با درایت مدیریت کنند». وی در خصوص انتخاب آذر منصوری، به‌عنوان رئیس این دوره جبهه اصلاحات گفت: «آقای نبوی اگر کنار رفتند به خواست خودشان این کار صورت گرفت. الحمدالله خانم منصوری جایگزین ایشان شدند که فرد توانایی هستند و من مدیریت و تدبیر خانم منصوری را به‌خوبی می‌شناسم». خاتمی در ادامه در پاسخ به درخواست ارائه رهنمودهایی به جبهه خطاب به اعضای هیئت‌رئیسه گفت: «توجه داشته باشید به‌هرحال این جبهه تشکیل شده است؛ پس تلاش کنید که به‌هیچ قدرتی وصل نباشید و شما خودتان رهنمودساز باشید و من هم به‌عنوان یک عضو کوچک جریان اصلاحات نظر خودم را می‌گویم. توقع من اما این است که جبهه کاملاً مستقل و بدون اتکاء به ارشاد و راهنمایی دیگران تصمیم بگیرد و البته این صلاحیت را هم دارد. درعین‌حال، جبهه اصلاحات باید جست‌وجو کند و ببیند به جز راه‌های تجربه‌شده، چه راه‌های مدنی دیگری برای اصلاحات وجود دارد تا انجام گیرد».
نظر شما