سلام نو _ سرویس گردشگری: اصفهان با تعداد زیاد و متنوعی از جاهای دیدنی همیشه میزبان انواع گردشگران از سراسر ایران و جهان بوده است. مهم‌ترین جاهای دیدنی اصفهان را آثار تاریخی تشکیل میدهند و منارجنبان یکی از آنها است.
منارجنبان؛ جاذبه‌ای حیرت‌انگیز
هرچند بیشتر گردشگران با شنیدن نام منارجنبان بلافاصله به یاد شهر چشم نواز اصفهان می‌افتند، اندازد، اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید منارجنبان اصفهان تنها یکی از نمونه‌های منارجنبان است و سازه های بسیاری در شهرهای مختلف ایران و حتی شهرهای دیگر جهان وجود دارند که به آنها منارجنبان گفته می‌شود.
برای درک بهتر این موضوع لازم است ابتدا بگوییم منظور از منارجنبان چیست. بطور کلی همانطور که از اسم آن پیدا است منارجنبان یک سازه ساختمانی است که ویژگی اصلی آن وجود وجود دو مناره بصورت متحرک است.
به بیان ساده‌تر منارجنبان متشکل از یک سازه مناره دار است و بارزه مشخص آن نیز همان تکان خوردن همزمان مناره‌ها است. بطوری که وقتی یک مناره را تکان بدهند، مناره دیگر نیز شروع به تکان خوردن می‌کند. این ویژگی منحصر به فرد باعث شده‌است تا صاحب‌نظران در حوزه معماری، سازه منارجنبان را در زمره شاهکارهای معماری قرار دهند.
نمونه‌های خارجی این سازه خارق العاده را می‌توان در کشورهای عربستان و عراق دید و آنطور که مشخص است ساخت چنین سازه‌ای متعلق به فرهنگ اسلامی است. منارجنبان قطعا یکی از جاهای دیدنی اصفهان است.
از نمونه‌های داخلی منارجنبان به جز شهر اصفهان می‌توان به منارجنبان خرانق اشاره کرد. این سازه در یکی از روستاهای شهر اردکان یزد به نام روستای خرانق ساخته شده‌است و در دوران سلجوقیان بنا شده‌است.
گفتنی است منارجنبان خرانق به واسطه تمام خشتی بودنش دارای شهرت جهانی است و در نوع خود بی‌همتا است. علاوه بر آن در مسجد جامع نیشابور واقع در شهر کهن نیز منارهایی وجود دارند که درست همانند منارجنبان دارای ویژگی معماری متحرک هستند از این رو آنها را نیز می‌توان از نمونه‌های منارجنبان‌های ایرانی دانست.
آنطور که در منابع تاریخی آمده است، منارجنبان اصفهان بطور کلی در زمان حکمرانی محمد خدابنده اولجایتو بنا شده‌است. با این حال اطلاع دقیقی از سازنده یا سازندگان اصلی منارجنبان اصفهان در دسترس نیست، اما با بررسی‌هایی که در بخش‌های مختلفی از ظاهر بنا به عمل آمده است می‌توان دوره زمانی مربوط به ساخت هر قسمت را نیز مشخص کرد.
در بخشی از این بنا آرامگاه زاهد معروف و محبوبی به نام عمو عبدالله بن محمود صقلایی وجود دارد که بر روی سنگ قبر آن سال ۷۱۶ به عنوان سال فوت حک شده‌است که می‌توان نشانگر پیشینه تاریخی کل بنا باشد. در مجموع می‌توان گفت پیشینه تاریخی کل بنا مربوط به دوران ایلخانی است اما ساخت مناره‌ها و برخی تزئینات ظاهری بر روی ساختمان بنا به دوران صفوی باز می‌گردد.
دوره ساخت منارجنبان
با توجه به اسناد تاریخی و مدارکی که برجای مانده است، به‌نظر می‌رسد بنای تاریخی منارجنبان اصفهان در دوران حکومت ایلخانیان و اواخر فرمانروایی «محمد خدابنده اولجایتو»، در شهر اصفهان ساخته شده است. جالب است بدانید طبق تحقیقاتی که برخی از کارشناسان انجام داده‌اند، به نظر می‌رسد، بقیه منارجنبان‌هایی که در جهان وجود دارد، همگی متعلق به فرهنگ ایرانی اسلامی است و از آن جالبتر این که تمام آنها طی ۳ دهه و در دوره حکومت تیموریان ساخته شده است.
هرچند در رابطه با صحت و درستی این ادعا هنوز بحث وجود دارد، ولی در این شکی نیست که معماری زیبا و شگفت‌انگیز این مکان، که از مکانها و جاهای دیدنی اصفهان است، آن را به یکی از مشهورترین مناره‌های سراسر جهان تبدیل ساخته است.
البته همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، در ایران و دیگر کشورها مانند عراق و عربستان مناره‌های دیگری وجود دارد که در عین استحکام بالای بنا، در جای خود تکان می‌خورند. ولی آنچه که در مورد منارجنبان مطرح شده، علت اصلی ساخت آن است.
درواقع به‌نظر می‌رسد، معمار این بنا که متاسفانه اطلاعاتی در مورد وی وجود ندارد، از همان ابتدا آن را به عنوان یک منارجنبان نساخته است و هدف اصلی وی هم احداث بنایی نبوده است که بتوان قسمتی از آن را به لرزه درآورد و قسمت دیگر خودبه‌خود به لرزه افتد. درحالی که سایر منارجنبان‌ها از همان ابتدا به همین هدف ساخته شده‌اند. تعدادی از معماران و باستان‌شناسان مدعی این مطلبند که این مکان درواقع یکی دیگر از عمارات تک ایوانه است.
طراحی و ساخت ایوان آن در دوران ایلخانیان انجام شده و سبک ساخت آن به روش مغولی است. این در حالی است که ساختمان مناره‌ها چیز دیگری می‌گوید. با درنظر گرفتن ویژگی و تزیئناتی که روی ساختمان مناره‌ها انجام شده است، چنین برمی‌آید که در اواخر حکومت صفویان مناره‌ها را به ایوان متصل کرده‌اند.
اما ویژگی خاصی که این بنا نسبت به سایر مناره های سراسر جهان دارد، حرکت و لرزش تمامی بنا پس از تکان خوردن یکی از مناره‌ها است. یعنی با به حرکت درآوردن یک مناره، نه تنها مناره دیگر بلکه کل ساختمان ابن بنا شروع به لرزش می‌کند. تحقیقات زیادی در مورد معمار و طراح اصلی منارجنبان در اصفهان انجام شده است ولی متاسفانه هنوز مدارکی به‌دست نیامده تا هویت سازنده منارجنبان در اصفهان را مشخص کند. اما گفته می‌شود دوران ساخت این بنای عظیم تاریخی، به زمان حکومت ایلخانیان و فرمانروایی «محمد خدابنده اولجایتو»، بازمی‌گردد.
نظرات